تعریف اهدای عضو

اهدای عضو بر اساس قانون "پیوند اعضاء بیماران فوت شده و یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است" مصوب 1379/1/17 مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، امری قانونی است. اهدای عضو به این معناست که یک فرد یا ولی دم او اجازه می‌دهد تا بافت‌ها یا اعضای سالم او به شخص دیگری برای پیوند، اهدا شود؛ این پیوند می‌تواند زمانی که فرد زنده است یا پس از مرگ او صورت گیرد. 

پیوندهای متداول

پیوندهای متداول عبارتند از: کلیه‌ها، قلب، کبد، پانکراس، روده، ریه‌ها، استخوان، مغز استخوان، پوست و قرنیه. 

برخی از ارگان‌ها و بافت‌ها را می‌توان زمانی که شخص اهداکننده زنده است به شخص دیگری پیوند زد مانند یکی از کلیه‌ها یا بخشی از کبد، اما در بیشتر موارد اهدای عضو زمانی صورت می‌گیرد که فرد اهداکننده دچار مرگ مغزی شده باشد.

هیپوکسی چیست؟

مرگِ مغزی به وضعیت غیرقابل بازگشت همه عملکردهای مغز اطلاق می‌شود. درچنین وضعیتی همهٔ نورون‌های مغز در نتیجهٔ هیپوکسی (Hypoxie)، تخریب می‌شوند. امکان بهبودی و بازگشت بیمار مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد. افرادی که دچار مرگ مغزی شده‌اند، پیش از تایید مرگ قطعی و قطع کردن دستگاه‌ها، قادر به اهدای قلب، ریه، کبد، روده، کلیه و لوزالمعده هستند. اما یکی از ویژگی های بارز اهدای بافت‌هایی مانند قرنیه چشم و غضروف این است که بافت را می‌توان تا 24 و یا حتی 48 ساعت بعد از فوت قطعی فرد نیز اهدا کرد و حتی می‌توان آن را برای مدت‌های طولانی، نگهداری نمود.

تاریخچه پیوند اعضا

اهداء عضو برای نخستین بار بر روی «رونالد لی هریک» (Ronald Lee Herrick) انجام شد که کلیه برادر دو قلویش را در سال 1954 به او پیوند زدند. جراح «جوزف موری»، در سال 2010 برای پیشرفت در پیوند عضو، برنده جایزه نوبل در فیزیولوژی یا پزشکی شد.

اولین پیوندهای انجام شده در کشور ایران

نخستین پیوندهای انجام شده در ایران عبارتند از:

تاریخچه پیوند اعضا در کشور ایران به سال 1314 خورشیدی برمی گردد

• 1314 خورشیدی: نخستین پیوند قرنیه
• 1347 خورشیدی: نخستین پیوند کلیه
• 1369 خورشیدی: نخستین پیوند مغز استخوان
• 1372 خورشیدی: نخستین پیوند قلب و کبد
• 1379 خورشیدی: نخستین پیوند ریه
• 1385 خورشیدی: نخستین پیوند پانکراس و روده 

  
  سامانه دریافت کارت اهدای عضو

  در سامانه ثبت نام و صدور آنی کارت عضو، کد ملی هر فرد به صورت آنلاین کنترل شده و در صورتیکه اطلاعات مطابق کارت ملی وارد شده باشد، کارت اهدای عضو صادر شده و متقاضی می‌تواند همان لحظه کارت خود را ذخیره و چاپ نماید.

  اطلاعات داوطلبین دریافت کارت بلافاصله وارد سامانه کشوری کارت اهدای عضو شده و در آن ذخیره می گردد. لازم به ذکر است این سامانه از طریق کلیه بیمارستان‌های کشور قابل دسترسی بوده و امکان جستجوی نام افراد مرگ مغزی بستری در این بیمارستان‌ها وجود دارد.

  در روزها و ماه‌های اول راه اندازی سامانه، تعداد ثبت‌نام به بیش از 100 نفر در ماه نمی‌رسید، اما با شروع تبلیغات فرهنگی و برگزاری جشن نفس، تعداد بیشتری از مردم نیک اندیش سرزمینمان با این امر مقدس آشنا شدند و تعداد افراد متقاضی کارت اهدای عضو به بیش از 500 نفر در روز رسید.

اهدای زندگی و دانستنی هایی پیرامون آن

• در هر 10 دقیقه یک نفر به لیست انتظار پیوند، اضافه می‌گردد.
• در هر 12 ساعت یک بیمار، موفق به دریافت عضو حیاتی می‌شود و به زندگی بازمی‌گردد.
• در صورت مرگ طبیعی نیز امکان اهدای عضو وجود دارد.
• حتی در صورت داشتن کارت اهدای عضو، در صورت عدم رضایت اولیای دم، اهدای عضو صورت نخواهد گرفت.
• باطل کردن کارت اهدای عضو بعد از تکمیل فرم امکان‌پذیر است.
• کلیه مراحل اهدا و پیوند عضو (اخذ رضایت از خانواده فرد اهداکننده تا پایان برداشت و پیوند عضو) معمولاً 36 ساعت به طول می‌انجامد.
• تأمین کلیه هزینه‌های مربوط به امر اهدای عضو شامل بستری، برداشت و پیوند بر عهده وزارت بهداشت و درمان است و هیچ هزینه‌ای توسط خانواده اهداکننده پرداخت نخواهد شد.
• هیچ محدودیت سنی‌ برای اهدای عضو وجود ندارد.

روز جهانی اهدای عضو

در حال حاضر، اهدا عضو در کشور همچنان ادامه دارد اما نیاز است تا این عمل و اهمیت آن در جامعه پررنگ‌تر شود. روز 31 اردیبهشت ماه، به عنوان روز ملی اهدای عضو در کشور نامگذاری شده است و هدف از این نامگذاری ترویج فرهنگ اهدای عضو می باشد.